‘Sertsau', je blijft op mijn ogen.

De finale is gespeeld... er zijn geen verliezers, alleen maar winnaars. Het veld was hard, maar de spelers gemotiveerd en doelgericht. Is er gescoord? Jazeker. Of er nog eens samen wordt gespeeld? ‘In Shallah' zeggen de mensen hier. ‘Zo God het wil'...

De trainingen in Duhok en Suliamanyia zijn gisteren en eergisteren afgesloten. ‘Het was de beste training ooit!' zeiden de leerkrachten op beide locaties. De training was, in tegenstelling tot eerdere keren, meer gericht op de praktijk. Het blijft lastig goed te varen op dat wat de leerkrachten willen weten; enerzijds wil je een stuk theorie meegeven, anderzijds wil je ook dat leerkrachten zelf veel ervaren...als kinderen. Het vinden van een goede balans tussen theorie en praktijk, ergens is dat dus aardig gelukt! Terugkijkend verliepen de trainingen in Erbil, Duhok en Suliamanyia verschillend. De doelen waren wel min of meer hetzelfde, de wegen anders... Dat wil niet zeggen dat het altijd geplaveide paden waren, hier en daar zijn nog flinke hobbels genomen tijdens de training.

Gisterenochtend vol goede moed eerst naar het kantoor van de immigratie om een visumverlenging te regelen. Na een wandeling die langer duurde dan verwacht (‘het kantoor staat hier om de hoek', ‘het is vlakbij, nog 5 minuten lopen', nee, hier verderop moet u zijn') kwamen wij (Lidy, Marieke, Arwin en Ellen , met als gidsen Saman en Soza) dan eindelijk bij het gebouw aan. Even een stempel halen is er hier niet bij. Vele balies in verschillende ruimtes, wachtrijen, lopen van de ene balie (foto, vingerafdruk) naar de andere. En pardon? Wat zien wij daar? ‘Lab 1' staat er boven een van de vele deuren in de lange gang. Het blijkt dat er bij iedereen bloed moet worden afgenomen voor een aidstest... ‘Dat gaan wij niet doen hoor ' ‘Ik weiger, we gaan toch over twee dagen het land uit!' ‘Dian hoefde dit toch ook niet te doen in Duhok? 'Tegenstribbelend komen wij aan bij een balie. De medewerker maakt hier het zoveelste papier in orde voor de bloedafname. ‘En dat is dan 40.000 Dinar mevrouw'. Dat kan toch niet waar zijn? Wij geven bloed en we moeten er nog voor betalen ook!' Nu ja, je begrijpt wij waren in alle staten. Weigeren kon niet, het enige wat wij konden doen is eisen dat de streng kijkende laborante nieuwe handschoenen aan doet en onder toeziend oogschone naalden uit de verpakking haalde. Potverdorie, prikt ze nog mis ook!:-( (Ellen)

Twee uur later liepen wij met watjes op de armen vastgeplakt de deur uit.. Met een brief (is een soort garantiebewijs waarbij wij de komende twee jaar ons niet meer hoeven te laten testen op aids voor een visum) en een stempel! Hoera, wij mogen nog twee dagen langer blijven in het land van de zon!

Vandaag zijn wij gezamenlijk naar Halabjah gegaan. Dian, Hassan en Niwar zijn gisteren aangekomen vanuit Duhok en gingen ook mee. Het was een indrukwekkende ervaring. 16 Maart 1988, de eerste dag van de gifgasaanval door het Iraakse leger van Saddam Hoessein op het stadje Halabjah. Duizenden onschuldige mensen zijn in een klap omgekomen. Lopend door de straten, schuilend in kelders, vluchtend naar Iran.. . waar je op dat moment ook was, ontkomen aan deze genocide was bijna onmogelijk. Gelukkig zijn er enkele overlevenden en met twee van hen hebben wij vandaag gesproken. ‘Vertel het door'. 'Laat mensen horen wat ons overkomen is'. Nu bij deze..‘MAY PEACE PREVAIL ON EARTH'

Bedrukt, maar dankbaar dat we daar geweest zijn, reden we terug naar Sulemania, waar we met Niwar en Hassan nog uitgebreid gewinkeld hebben, zodat ze met cadeautjes voor hun familie naar huis konden gaan.

Bij deze willen we het weblog afsluiten onder dankzegging aan allen, die ons zo gastvrij hebben ontvangen en die de dove kinderen hier in dit land een betere toekomst willen geven. Ook dank aan alle reactie op onze verhalen uit Nederland!!!! Ser tsau.

Drie keer is scheepsrecht

Inmiddels ben ik (Marieke) op de derde Hiwaschool, in Suleymania, begonnen met de training voor de Social workers. Het zijn twee dames met ongeveer 30 jaar werkervaring, waarvan 11 en 9 jaar op de Hiwaschool voor dove kinderen. Erg leuk om te horen wat ze al hebben meegemaakt en hoe ze in hunwerk staan. Wat lastiger is, is dat ze minder flexibel zijn en niet bij alles het voordeel van veranderingen zien.

Woensdagochtend stond een ouderbijeenkomst in de planning. Net als in Erbil en Dohuk wilde ik graag, samen met de social workers, in gesprek gaan met een aantal ouders (van de jongste groepen). Ook deze keer waren er een stuk of negen moeders, die elk hun eigen persoonlijke verhaalwilden delen. In tegenstelling tot de moeders in Dohuk waren deze moeders een stuk opener engaven ze aan het prettig te vinden met elkaar te praten over hun ervaringen. Een mooiaanknopingspunt om met de social workers ‘s middags door te praten over het organiseren van ouderbijeenkomsten op school. De twee dames zagen het ook wel zitten om dit te gaan organiseren.

Ook hebben we ‘s middags gepraat over gedrag en gedragsproblemen. Ze willen graag ideeën voor goede manieren van straf geven aan kinderen die iets hebben gedaan wat niet mag. Omdat het wat genuanceerder ligt dan alleen straf geven, heb we gepraat over wat ongewenst gedrag voor hun is en wat er op dit moment binnen school gedaan wordt met ongewenst gedrag. Ook hier kwam eenstuk ouderbegeleiding weer aan de orde. Communicatie en communicatieproblemen waren hierbij belangrijke bespreekpunten.

Het was weer een hele andere ervaring op deze school in vergelijking met de scholen in Erbil en Dohuk, maar zeker weer erg nuttig naar mijn idee!

kopen, kopen, kopen, of kijken, kijken, niet kopen.

Dinsdag 7 en woensdag 8 december.

Dinsdag hebben we (Ellen en Lidy) eens lekker uitgeslapen. Tot 8 uur. We werden om 10 uur opgehaald om naar de bazar te gaan.

En wat doe je in de bazar? De een vooral veel kopen en de ander veel foto's maken.

In de fotoreportage daarvan staat bij de onderschriften wat er te zien is.

Om 1 uur hebben we Julia naar het vliegveld gebracht. Daar werd streng gecontroleerd. Iedereen moest de auto uit en toen werd met spiegels onder de auto gekeken en de honden gingen onder en in de auto's op zoek naar explosieven. Maar wat hoorden we nu voor commando's aan de honden gegeven? Zoek, zit. Verstaan we dat wel goed? Ja hoor. Deze honden zijn in Nederland getraind. Prachtige herdershonden. Natuurlijk kunnen we daar geen foto's van laten zien. Op het vliegveld hebben we Julia tot de bagagecheck kunnen brengen. Ze zou alle batterijen van camera en andere apparatuur moeten inleveren, maar het mocht ook in de ruimbagage.

We hebben samen een fijne dag gehad. s'Avonds kregen we van Julia een sms dat ze in Düsseldorf geland was...

De training woensdag.

Als warming up voor de training deden we weer eerst een spel. Opvallend is dat iedereen weer kind wordt. We vragen ons af; hebben ze ooit kind kunnen en mogen zijn? Ze staan te popelen om een beurt te krijgen, zittend op het puntje van de stoel. Ikke, ikke, ikke...

Vandaag stond vooral in het teken van doof zijn. De vraag om te ervaren wat doofheid is, kwam vanuit henzelf. Met een zak vol oordoppen kwamen we naar de training. Eerst eens met doppen in aan elkaar vertellen wat je gisteren op de vrije dag gedaan hebt, zonder stem en gebaren. Daarna nog eens met gebaren. De opdracht voor de dove medewerkers was om dat allemaal te observeren. Daarna hebben we de ervaringen en de observaties gedeeld met elkaar.

Vervolgens gaven we de opdracht om te discussiëren in viertallen over wat doofheid volgens jou kan betekenen op het gebied van het gezinsleven, het dagelijks functioneren en de toekomst.

Hieruit bleek dat de cursisten er heel verschillend over denken. Een deel van de opmerkingen vonden we nogal generaliserend, zoals: ze zijn agressief, ze zijn jaloers, ze willen graag alles voor zichzelf, ze willen rijk zijn. Deze opmerkingen raakten ons in het hart. Gelukkig waren er ook opmerkingen als: ze willen gelukkig zijn als ieder ander, ze denken ook aan binding met een man of een vrouw, ze hebben dezelfde dromen en plannen. Mooier nog; doven zijn in een opzicht beter dan horenden. Ze zijn creatiever.

De dove medewerkers gaven hun mening en konden vertellen uit hun ervaringen.

De cursisten werden geconfronteerd met het feit dat twee horende Nederlanders beter met hun Koerdische doven konden communiceren dan de meeste in de zaal aanwezigen. Een constatering van een van de cursisten. Hopelijk is dit een eerste stap tot het leren van gebarentaal door alle leerkrachten!

Morgenochtend gaan we eerst een visumverlenging regelen, dus de laatste trainingsdag zal zeker later beginnen. Gezien onze vorige ervaring met een zoektocht langs tig kantoren binnen een dienst.

Wordt vervolgd.

"Meer, meer, meer.....en nog meer!"

Dat waren de woorden gisteren (maandag) van de leerkrachten na de trainingsmiddag. Dat betekende dat ik (Dian) gisterenavond nog flink aan de slag moest. Na de training waren Sala (directeur van gehandicaptenzaken), Amira en Hassan zo vriendelijk mij mee te nemen naar een bergtop. Je moet weten dat Duhok in een dal ligt, omgeven door hoge bergen. Vanaf de bergkammen heb je een geweldig uitzicht over de stad. Julia en ik waren daar al een keer geweest, echter toen was het donker. Hoorden wedestijds alleen het gegons van de stad, nu zagen we ook alle kleuren, huizen enz....Vervolgens reden we naar de stuwdam, die we bij ons vorige bezoek ook alleen in het donker gezien hadden. Ook hier weer een prachtig vergezicht!!!

Vandaag (dinsdag) was het officieel een vrije dag. Dit wordt dan kort van te voren aangekondigd op de t.v. De leerkrachten die aan de training deelnamen kwamen toch op school en ook Sala. Eerst hebben we gezamenlijk in de keuken ontbeten: ineens zijn er dan allerlei soorten brood op school, met yoghurt, kwark en kaas. Erg gezellig en de sfeer was meteen ontspannen. De leerkrachten wilden niet eten tussen de middag, enkel even pauze om te bidden en dan om 14.00 uur afronden, i.p.v. 15.00 uur, om samen in een restaurant te eten (het was tenslotte ook een feestdag). En zoals beloofd had ik nieuwe materialen: ik had een domino gemaakt van gebarentekening met woorden, een memory van woorden en gebaren en 'knijpkaarten'. Iedereen was enthousiast. Er werd afgesproken dat we deze, omdat het aan de juiste materialen ontbrak, de volgende dag zouden gaan maken. Ook het gebruik van internet/google, you tube voor 'science' is aan de orde geweest/hebben we opgezocht en was een eye-opener.

We hebben de materialen, die de leerkrachten de afgelopen dagen gemaakt hadden, bekeken en besproken hoe je die klassikaal in kunt zetten, maar ook individueel en in tweetallen. Na een korte pauze, stond spraakafzien op het programma. Als vanzelfsprekend moet dit uitgeprobeerd worden. Er kwam een uitgebreide discussie op gang over het leren lezen, leren spreken en leren liplezen en de rol van de klankgebaren en vingerspellen. Deze is nog niet afgerond en morgen wordt dit in de training opnieuw een item. Natuurlijk hebben we tussendoor ook nog allerlei spelletjes gespeeld, wat veel gelach en een goede werksfeer oplevert. Sherwan, de enige mannelijke deelnemer aan de cursus, hebben we een uitgebreid applaus gegeven, omdat hij zich geweldig staande houdt tussen de dames!!

De leerkrachten worden verder 'zoet' gehouden met de pepernoten die we meegenomen hebben. De meeste leerkrachten nemen er een aantal mee naar huis om ze laten proeven en het verhaal over de Sint te vertellen aan hun familieleden. Dit kunnen ze omdat ik aan de hand van het communicatiepaspoort, gemaakt door Kentalis, hun informatie heb gegeven over deze Nederlandse traditie. Na de training gezamenlijk het restaurant in: wederom een uitgebreide maaltijd en een uitgelaten sfeer. Na de voedzame maaltijd, een klein wandelingetje door het pas aangelegde park , en daarna hoefde niemand meer.... meer.... meer.... meer.....

...en een kop nescafe met melk:-)

Vanuit suliamania even een aanvulling op het voorgerecht, hoofdgerecht en toetje... Als een kop nescafe met melk ter uitbuiking zeg maar... (het drinkt overigens als een overheelrijke kopje ouderwetse warme melk voor het slapen gaan; denk wel aan het velletje:-P

Gisterenavond 7 uur kregen wij te horen dat er toch geen vrije dag zou zijn i.v.m. de nieuwe Arabische maand. Dit bleek morgen (dinsdag) te zijn. Hopende dat veel leerkrachten dit nieuws mee zouden krijgen via radio en tv, gingen wij (Lidy en Ellen) vanochtend dan vrolijk en goed uitgerust (oa met overgebleven pepernoten; nee, geen stamppot) dan richting de school.

En ja; op twee cursisten na was de hele groep weer paraat. Een leerkracht zei; Ik ben blij dat wij vandaag geen vrije dag hebben, nu kunnen wij goed door met de training' . Kijk, hier worden wij nu blij van!

Het accent lag vandaag op het visualiseren van begrippen: hoe kan je zonder taal (en gebaren) relatief abstracte begrippen uitleggen? Dit veroorzaakte de nodige hilariteit in de verschillende groepjes. Hoe beeld je nu 'ver- weg' uit? Of kracht, concentreren, vrijheid of jaloers? We kwamen er achter dat het goed is om de verschillende betekenissen hierin mee te nemen naar de kinderen. Het begrip 'oud' bijvoorbeeld: een mens kan oud zijn, maar een boterham of een kast ook. 'Kracht' kan innerlijke of fysieke kracht zijn. Ook de tegenstelling laten zien helpt hierbij.

Het is mooi om te zien hoeeen groepsproces (25 cursisten) verloopt. Waar wij afgelopen zaterdag, dag 1, nog erg aan elkaar moesten wennen, was gisteren iedereen al meer openen werd er zelfs een rondje 'leeftijden raden' gedaan tijdens de pauze... Vandaagwerd er veel besproken, gediscussieerd en gelachen.

Verder kwamen vanmiddag Julia en Marieke aan in Sulaimania en kregen een hartelijk ontvangst op de school. Julia vertrekt morgen weer naar Nederland, zodat ze op 9 december bij de netwerkbijeenkomst en het afscheid van Nicoline Mostert kan zijn. Marieke zal hier een aantal dagen werken met de social workers van de school.

Maareerst morgen een vrije dag.

Voorgerecht, hoofdgerecht, toetje

Voorgerechten, hoofdgerechten en een toetje!

In Koerdistan wordt in vergelijking met Nederland uitgebreid gegeten. Dat wil zeggen dat bij de lunch en het avondeten allerlei verschillende salades worden gereserveerd, vergezeld van rijst, brood, soms ook nog spaghetti met diverse soorten vlees (kebab, gegrilde kip enz. enz.). Kortom: uitgebreid. De maaltijd wordt afgesloten met een klein glaasje (mieren-) zoete sterke thee: het toetje.

Ik (Dian) begin met (voor mij) het toetje van de dag: één leerkracht zei na de training: 'les krijgen en leren is leuk. Dat heb ik gezien vandaag'. Na een intensieve dag is dat wat je als trainer natuurlijk wilt horen! Echter ...wat waren dan wel het voor- en het hoofdgerecht? Aan de hand van vier fases die een lesbevat hebben we concreet geoefend hoe je vermenigvuldigen aankan leren. De meeste oefeningen hebben we in spelvorm aangeboden. Omdat men hier niet zo gewend is om 'spelend te leren', gaf dit natuurlijk in eerste instantie veel hilarische misverstanden, maar als men een spel eenmaal doorhad, konden ze dit plaatsen in de opbouw van een les. Verschillende oefenvormen van het vermenigvuldigen hebben we besproken en gespeeld. Daarnaast hebben de leerkrachten tijd gehad om materialen te maken die ze de volgende dag in hun les konden gebruiken. Zowel materialen die nodig zijn om de les uit te leggen, dan wel materialen die nodig zijn om het geleerde in te oefenen.

's Middags kwam het hoofdgerecht, wat verschillende bijgerechtjes bleek te hebben. Het hoofdonderwerp was leren lezen bij dove kinderen. Een item wat we in april j.l. ook al besproken hadden, maar waarbij we nu visuele ondersteuning hadden in de vorm van een onlangs uitgebrachte dvd. De leerkrachten waren verbaasd over onze klasseninrichting, het feit dat één leerkracht alle vakken geeft, dat de kinderen de hele dag in dezelfde klas en bij dezelfde leerkracht zijn. Daar zagen ze veel voordelen in. Ze keken verrast op, toen ze enkele kinderen hoorden praten....en van het feit dat de kinderen teksten kunnen lezen. Naar aanleiding hiervanhebben de verschillen besproken tussen het onderwijssysteem in Koerdistan en Nederland, het inzetten van allerlei leermiddelen enz. enz., kortom .....veel bijgerechtjes....zoals een Koerdische maaltijd betaamt. En zoals na een goede maaltijd betaamt: iedereen zucht tevreden en heeft voor vandaag genoeg gehad!

"Weekend"

Met een stralend zonnetje begon ons 'weekend' in Duhok. Met Hassan (de chauffeur met twinkelende pretoogjes), Niwar (de super geïnteresseerde tolk) en Amira (de bevlogen directeur van de school in Duhok) hebben we (Marieke, Julia en Dian) een bijzonder plezierige dag gehad. Ze namen ons mee naar Amedy, een stadje wat ligt op een verhoging tussen de bergen. Onderweg zagen we prachtige landschappen en kwamen we door typisch Koerdische dorpjes. Hartverwarmend is het om te ervaren hoe ze elke minuut van ons verblijf hier, het naar onze zin willen maken: b.v. voor we vertrokken moesten er nog inkopen gedaan worden, omdat we onderweg wat te eten zouden hebben en meteen daarna stopten we en kregen we een uitgebreide lunch. Niets is teveel.

In het stadje hebben we een wandeling gemaakt, en hebben we verschillende winkeltjes bekeken. De streek rond Amedy is bekend om de productie van 'tahin' (een sesamzaadsausje, waar je je brood in kan dopen). Zo zijn we naar een eenmansfabriekje geweest, waar ze op een ambachtelijke manier met behulp van een waterrad en een molensteen dit sesamzaad malen tot tahin. Prachtig om te zien. Het was even zoeken naar 'het fabriekje' waarbij we belandden in een forse steile afdaling. Op de terugweg bleek dat het erg stijl was, want onze bus kon, met ons erin de helling niet op. Dus allemaal uitstappen en Hassan in zijn eentje naar boven! Op de terugweg naar Duhok, zijn we bij de familie van Amira, op bezoek geweest. We vonden het fijn om daar te zijn, omdat de vader van Amira, die we uitgebreid gesproken hadden in april, plotseling was overleden. Op deze manier konden we de moeder van Amira, en haar familie onze steun betuigen en natuurlijk stond hier ook weer een tafel vol met lekkers klaar! Na dit bezoek kwamen we 's avonds voldaan aan in Duhok en sloten we de dag af met een glaasje wijn.

Op zaterdag begon onze werkweek weer, na 'het weekend'. De training met de leerkrachten, gegeven in de keuken van de school, stond in teken van lesvoorbereiding. De leerkrachten kregen de opdracht, nadat ze de les die ze de volgende dag zouden moeten geven, gelezen hadden, om in twee zinnen de bedoeling van de les aan te geven. Koerdische mensen hebben veel woorden nodig om dingen uit te leggen, dus dit was een erg moeilijke opdracht: to the point zijn. Immers pas als je weet wat de bedoeling is van je les, kun je na gaan denken hoe je dit nu voor dove kinderen begrijpelijk gaat maken. Het bleek dat de boeken die de leerkrachten hebben voor de 7^de en 8^ste klas (eigenlijk voortgezet onderwijs) veel te moeilijk zijn voor de dove kinderen hier(b.v. onderwerpen als algebra en fotosynthese). Een heel dilemma, wat doe je daar als school mee.....???? We (Julia en Dian) hebben teruggekoppeld dat ze daar als school samen een oplossing voor moeten bedenken. De dag met de leerkrachten is afgesloten met het tonen van allerlei materiaal wat we in Nederland gebruiken om b.v. breuken en procenten visueel te maken. Morgen gaan de leerkrachten zelf aan de slag met het maken van materiaal.

Ook de social workers mochten weer aan de bak vandaag. De ouders van een aantal dove kinderen zouden komen om een gesprek te voeren met mij (Marieke) en de social workers. Het doel van deze bijeenkomst was om social workers te laten zien hoe een oudergesprek gevoerd kan worden en wat voor vragen er gesteld kunnen worden. Ouders waren in eerste instantie open over de doofheid van hun kinderen en hoe het voor hen was om te horen dat hun kind doof bleek te zijn. Maar daarnaast werd gedurende het gesprek duidelijk dat men hier niet gewend is alles te bespreken met elkaar en vormt schaamte en acceptatie een grote belemmering. In de middag was het goed om de ochtend met de social workers te evalueren. Ze gaven aan dat het leerzaam voor ze was om te zien dat een echt gesprek het beste gevoerd kan worden zonder pen en papier op schoot. Doorvragen en luisteren waren duidelijk sleutelwoorden in deze evaluatie. Al met al een vruchtbare en leerzame dag voor zowel mij, als voor de social workers!

Roz tan basj, (goedendag allemaal)

Na een mooie rit door de bergen in prachtig weer, 26 graden, :-D , kwamen wij (Ellen en Lidy) in Sulaimanyia aan. Ik vond het fijn om al die bekende plekken weer te zien. We zitten in hetzelfde hotel als vorige twee keren. En nu even een speciaal berichtje voor Willem; de lobby is geweldig verbouwd!

We hebben bij de familie van Soza gegeten en in een van de vele parken van Sulaimanyia gewandeld.

En nu zit de eerste werkdag in Sulaimanyia er op. Een dag die niet zonder hobbels en bobbels verliep.

De begroetingen waren meer dan hartverwarmend. Soms emotioneel. Veel dikke knuffels en zoenen, ook voor Ellen, die voor hen een nieuw gezicht was. Want de vorige twee keren was ik hier met Willem.

Om 9 uur beginnen is een loffelijk streven maar er was nog geen tolk en geen stroom. Om 10.45 was dat geregeld en konden we beginnen.

De hele dag door was er wel wat geharrewar over de begin- en eindtijden van de training. Ook werd er net bekend gemaakt dat er maandag een public holyday zal zijn; de eerste dag van de nieuwe Arabische maand. Op die dag wordt soms vrijaf gegeven en soms niet.

Dat betekent dat we i.p.v. maandag nu doorschuiven naar de donderdag waarop we oorspronkelijk vrij zouden zijn.

Vandaag lag de focus op het voorbereiden van lessen. Wat kan het voordeel zijn voor jezelf en de kinderen? Wat kan een doelstelling zijn van je les?

De deelnemers hebben geconcentreerd geluisterd en gewerkt.

Morgen gaan we vooral weer praktisch aan de slag.

Groet vanuit Sulaimanyia

P.S Ook de groeten uit Duhok! Helaas zijn zij door problemen met internet nog niet in staat om een bericht te schrijven... wordt vervolgd!